ناکارایی تجهیزات ایمنی در معادن
محمدرضا بهرامن رئیس خانه معدن ایران
ایمنی در معادن، به‌ویژه معادن زیرزمینی زغال‌سنگ، یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های صنعت معدن ایران و جهان است. حوادث ناشی از انفجار، ریزش و انتشار گازهای سمی همواره تهدیدی جدی برای جان کارگران به شمار می‌رود. در ایران، سال‌ها فرسودگی تجهیزات و ماشین‌آلات معدنی، که میانگین عمرشان بیش از ۲۰ سال است، این خطرات را دوچندان کرده و بهره‌وری را کاهش داده است.
ضعف تجهیزات ایمنی شامل سیستم‌های هشداردهنده گاز، تهویه ناکافی، دستگاه‌های ضدجرقه و تجهیزات نگهداری سقف و دیواره‌ها، شرایط کار در معادن زغال‌سنگ را بسیار مخاطره‌آمیز کرده است. حوادث گذشته نشان داده که بی‌توجهی به این موضوع پیامدهای جبران‌ناپذیری به همراه دارد و ایمنی باید به‌عنوان اولویت اصلی قرار گیرد. در این راستا، احیای اداره کل ایمنی و بهداشت معادن گامی مثبت است، اما تنها کافی نیست. افزایش بازرسی‌های سرزده، الزام رعایت استانداردهای «OHSAS 18001» و برخورد با معادن فاقد پروانه ایمنی ضروری است. گستردگی بیش از ۱۴ هزار معدن در کشور، نظارت مؤثر را دشوار کرده و نیازمند منابع انسانی و بودجه بیشتر است. چالش دیگر، کمبود سوخت و ناریه است. معادن کوچک و پراکنده با مشکلات جدی روبه‌رو هستند و رفع آن مستلزم هماهنگی وزارت صمت، وزارت دفاع و تولیدکنندگان داخلی است. اختصاص سهمیه ویژه و ایجاد پایگاه‌های منطقه‌ای توزیع سوخت در قطب‌های معدنی از ضرورت‌های اجتناب‌ناپذیر است. در معادن بزرگ مشکل تا حدی رفع شده، اما معادن کوچک هنوز به‌خوبی تأمین نمی‌شوند.
سیاست دولت چهاردهم بر واگذاری حداکثری معادن به بخش خصوصی است. برگزاری مزایده برای معادن کوچک و متوسط، ارائه معافیت مالیاتی موقت و پذیرش معادن در بورس، ابزارهایی برای شفاف‌سازی و تأمین مالی هستند. بازسازی محیط‌زیست، سامانه‌های پایش آنلاین آلودگی و اخذ عوارض زیست‌محیطی، پیش‌شرط بهره‌برداری از معادن است و نیازمند بازنگری قانون معادن با الزامات زیست‌محیطی سخت‌گیرانه است.
معادن زغال‌سنگ، با نقش حیاتی در تأمین خوراک صنایع فولادی، همچنان از کمبود حمایت و سرمایه‌گذاری رنج می‌برند. فرسودگی تجهیزات، آموزش ناکافی و غیراستاندارد بودن ماشین‌آلات، کارایی پایین و خطرات ایمنی را افزایش داده است. علاوه بر این، انتشار گازهای متصاعدشده در صورت تخلیه نامناسب می‌تواند فاجعه‌آفرین باشد. آموزش صحیح کارگران و نوسازی تجهیزات، دو رکن اساسی پیشگیری از حوادث هستند و نیازمند اهتمام جدی دولت و بخش خصوصی است.
خانه معدن ایران بارها گزارش‌های تخصصی درباره وضعیت معادن زغال‌سنگ ارائه کرده، اما توجه کافی نشده است. انتظار می‌رود سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران با اقدامات جدی در آموزش، نوسازی تجهیزات و همکاری با سایر دستگاه‌ها، شرایط ایمنی را ارتقا دهد و از تکرار حوادث ناگوار جلوگیری کند.
ضعف تجهیزات ایمنی شامل سیستم‌های هشداردهنده گاز، تهویه ناکافی، دستگاه‌های ضدجرقه و تجهیزات نگهداری سقف و دیواره‌ها، شرایط کار در معادن زغال‌سنگ را بسیار مخاطره‌آمیز کرده است. حوادث گذشته نشان داده که بی‌توجهی به این موضوع پیامدهای جبران‌ناپذیری به همراه دارد و ایمنی باید به‌عنوان اولویت اصلی قرار گیرد. در این راستا، احیای اداره کل ایمنی و بهداشت معادن گامی مثبت است، اما تنها کافی نیست. افزایش بازرسی‌های سرزده، الزام رعایت استانداردهای «OHSAS 18001» و برخورد با معادن فاقد پروانه ایمنی ضروری است. گستردگی بیش از ۱۴ هزار معدن در کشور، نظارت مؤثر را دشوار کرده و نیازمند منابع انسانی و بودجه بیشتر است. چالش دیگر، کمبود سوخت و ناریه است. معادن کوچک و پراکنده با مشکلات جدی روبه‌رو هستند و رفع آن مستلزم هماهنگی وزارت صمت، وزارت دفاع و تولیدکنندگان داخلی است. اختصاص سهمیه ویژه و ایجاد پایگاه‌های منطقه‌ای توزیع سوخت در قطب‌های معدنی از ضرورت‌های اجتناب‌ناپذیر است. در معادن بزرگ مشکل تا حدی رفع شده، اما معادن کوچک هنوز به‌خوبی تأمین نمی‌شوند.
سیاست دولت چهاردهم بر واگذاری حداکثری معادن به بخش خصوصی است. برگزاری مزایده برای معادن کوچک و متوسط، ارائه معافیت مالیاتی موقت و پذیرش معادن در بورس، ابزارهایی برای شفاف‌سازی و تأمین مالی هستند. بازسازی محیط‌زیست، سامانه‌های پایش آنلاین آلودگی و اخذ عوارض زیست‌محیطی، پیش‌شرط بهره‌برداری از معادن است و نیازمند بازنگری قانون معادن با الزامات زیست‌محیطی سخت‌گیرانه است.
معادن زغال‌سنگ، با نقش حیاتی در تأمین خوراک صنایع فولادی، همچنان از کمبود حمایت و سرمایه‌گذاری رنج می‌برند. فرسودگی تجهیزات، آموزش ناکافی و غیراستاندارد بودن ماشین‌آلات، کارایی پایین و خطرات ایمنی را افزایش داده است. علاوه بر این، انتشار گازهای متصاعدشده در صورت تخلیه نامناسب می‌تواند فاجعه‌آفرین باشد. آموزش صحیح کارگران و نوسازی تجهیزات، دو رکن اساسی پیشگیری از حوادث هستند و نیازمند اهتمام جدی دولت و بخش خصوصی است.
خانه معدن ایران بارها گزارش‌های تخصصی درباره وضعیت معادن زغال‌سنگ ارائه کرده، اما توجه کافی نشده است. انتظار می‌رود سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران با اقدامات جدی در آموزش، نوسازی تجهیزات و همکاری با سایر دستگاه‌ها، شرایط ایمنی را ارتقا دهد و از تکرار حوادث ناگوار جلوگیری کند.