دربارۀ نمایشگاه «به گزارشِ زنان» در موزۀ هنرهای معاصر تهران
زنان در میانۀ روایت‌گری
طبق گذر زمان طولانی لازم بود تا زنان ایرانی از سوژه‌هایی برای خلق آثار تجسمی به خالق آثار تبدیل شوند. این تحول نقش زنان در جامعه را می‌توان به‌مثابۀ نشانه‌ای بارز از گذر فرهنگ از سنت به مدرنیته دانست؛ گذری که هنر یکی از مهم‌ترین ابزارهای روایت و نقد آن بوده است. نام برخی از این زنان شنیده و ثبت شد و برخی دیگر هم ناشنیده باقی ماند. اما موزۀ هنرهای معاصر در تازه‌ترین نمایشگاه خود با عنوان «به گزارش زنان» سعی کرده این‌بار علاوه‌بر نمایش آثاری از زنان نوگرا که در گنجینۀ خود نگه می‌دارد، سراغ غایبان گنجینه هم برود؛ ۱۲۵ اثر از ۶۵ هنرمند زن از گنجینۀ موزۀ هنرهای معاصر تهران حالا روی دیوارها رفته و آثار خارج از گنجینه هم در خانۀ هنرمندان و سایر گالری‌ها به نمایش گذاشته شده است.
پس از استقبال و صف‌های طولانی برای «چشم در چشم» و «پیکاسو در تهران»، موزۀ هنرهای معاصر این‌بار با «به گزارش زنان»، روایت‌گر کنش‌گری و نقش فعال زنان هنرمند در شکل‌دادن به زبان بصری و فرهنگی معاصر شده است؛ نمایشگاهی که «افسانه کامران»، «توکا ملکی» و «سجاد باغبان‌ماهر» افرادی هستند که تیم کیوریتوری نمایشگاه را تشکیل می‌دهند، بخش اول آن عصر چهارشنبه، یکم مرداد، در خود موزه و بخش دوم آن در روز دوم مرداد با آثاری از هنرمندان نگارگر، پاپ‌آرتیست، سرامیست و نقاش در گالری‌های خانه هنرمندان ایران افتتاح شد و تا پایان شهریور ادامه دارد.
نمایشگاه «به گزارش زنان» تصویری تازه و متفاوت از زنان هنرمند نوگرای ایرانی ارائه می‌دهد. در این فضا، زنان دیگر فقط سوژه نیستند، بلکه خالقانی فعال و صاحب روایت‌هایی شخصی و تاریخی‌اند که جایگاه زن را در هنر و جامعه بازتعریف می‌کنند. این نمایشگاه فراتر از تصاویر کلیشه‌ای، داستان واقعی زندگی و تجربۀ زنان را به مخاطب منتقل می‌کند.
موزۀ هنرهای معاصر در هشت بخش سراغ آثار این زنان رفته است؛ بخش اول ادای احترامی است به هنرمندانی که این مسیر را شکل دادند. سایر بخش‌ها شامل پرتره، طبیعت و منظره‌نگاری، نوسنت‌گرایی، زندگی روزمره از نگاه نقاشان، انتزاع، «گروه دنا» به‌عنوان تنها گروه زنان نقاش که در دهۀ هشتاد فعالیت داشتند و موضوعات اجتماعی است.
شرایط اجتماعی و سیاسی ایران همواره به طریقی بوده که در طول تاریخ زنان فرصت‌های برابری نسبت به مردان نداشته‌اند، چه در حوزۀ آموزش و چه در فعالیت حرفه‌ای و تجربۀ زیسته‌شان، و در تاریخ هنر زنان به‌عنوان سوژه‌ها عموماً توسط نقاشان مرد کشیده می‌شدند. افسانه کامران دراین‌باره توضیح می‌دهد: «اختصاص چنین نمایشگاهی به زنان فرصتی را فراهم می‌کند تا ببینیم زنان هنرمند نسبت به مردان چه مسیری را طی کردند و با چه چالش‌هایی مواجه بودند. بسیاری از اسامی را می‌بینیم که خیلی از نقاشان و هنرمندان هم تابه‌حال نام آنان را نشنیده‌اند، درحالی‌که به‌لحاظ تکنیک و سبک بسیار پیشرو و خلاق بوده‌اند.» او معتقد است چرایی این موضوع و غیاب‌های معنادار می‌تواند زمینه‌ای را برای مطالعات انتقادی درباره هنر زنان شکل دهد.
او دربارۀ آثار حاضر در موزه هنرهای معاصر می‌گوید نقاشی آثار زنان هنرمند نوگرا بیشتر به‌سمت انتزاع متمایل است و نه به‌سمت نقاشی فیگوراتیو: «نگاه آنان بیشتر فرمی بوده. اما امروزه هم انتزاع و هم سبک هنرمندان جدید متفاوت شده و زنان بیشتر به‌سمت هنر فیگوراتیو تمایل دارند و موضوعات زندگی روزمره و اجتماعی و فضاهای شهری بیشتر دغدغه‌شان است. هم‌چنین، نگاهشان به بدن در آثارشان بیشتر است؛ اما در گذشته کم‌تر بود.» به این ترتیب نمایشگاه «به گزارش زنان» فراتر از گردآوری آثار هنری، حکم یک موضع‌گیری فرهنگی و اجتماعی را دارد که جایگاه زنان در هنر معاصر ایران را بازتعریف می‌کند. زن در این نمایشگاه دیگر کناره‌نشین نیست، بلکه در میانۀ روایت‌گری در حال تعریف نقش خود به‌شکلی دیگر است.
پس از استقبال و صف‌های طولانی برای «چشم در چشم» و «پیکاسو در تهران»، موزۀ هنرهای معاصر این‌بار با «به گزارش زنان»، روایت‌گر کنش‌گری و نقش فعال زنان هنرمند در شکل‌دادن به زبان بصری و فرهنگی معاصر شده است؛ نمایشگاهی که «افسانه کامران»، «توکا ملکی» و «سجاد باغبان‌ماهر» افرادی هستند که تیم کیوریتوری نمایشگاه را تشکیل می‌دهند، بخش اول آن عصر چهارشنبه، یکم مرداد، در خود موزه و بخش دوم آن در روز دوم مرداد با آثاری از هنرمندان نگارگر، پاپ‌آرتیست، سرامیست و نقاش در گالری‌های خانه هنرمندان ایران افتتاح شد و تا پایان شهریور ادامه دارد.
نمایشگاه «به گزارش زنان» تصویری تازه و متفاوت از زنان هنرمند نوگرای ایرانی ارائه می‌دهد. در این فضا، زنان دیگر فقط سوژه نیستند، بلکه خالقانی فعال و صاحب روایت‌هایی شخصی و تاریخی‌اند که جایگاه زن را در هنر و جامعه بازتعریف می‌کنند. این نمایشگاه فراتر از تصاویر کلیشه‌ای، داستان واقعی زندگی و تجربۀ زنان را به مخاطب منتقل می‌کند.
موزۀ هنرهای معاصر در هشت بخش سراغ آثار این زنان رفته است؛ بخش اول ادای احترامی است به هنرمندانی که این مسیر را شکل دادند. سایر بخش‌ها شامل پرتره، طبیعت و منظره‌نگاری، نوسنت‌گرایی، زندگی روزمره از نگاه نقاشان، انتزاع، «گروه دنا» به‌عنوان تنها گروه زنان نقاش که در دهۀ هشتاد فعالیت داشتند و موضوعات اجتماعی است.
شرایط اجتماعی و سیاسی ایران همواره به طریقی بوده که در طول تاریخ زنان فرصت‌های برابری نسبت به مردان نداشته‌اند، چه در حوزۀ آموزش و چه در فعالیت حرفه‌ای و تجربۀ زیسته‌شان، و در تاریخ هنر زنان به‌عنوان سوژه‌ها عموماً توسط نقاشان مرد کشیده می‌شدند. افسانه کامران دراین‌باره توضیح می‌دهد: «اختصاص چنین نمایشگاهی به زنان فرصتی را فراهم می‌کند تا ببینیم زنان هنرمند نسبت به مردان چه مسیری را طی کردند و با چه چالش‌هایی مواجه بودند. بسیاری از اسامی را می‌بینیم که خیلی از نقاشان و هنرمندان هم تابه‌حال نام آنان را نشنیده‌اند، درحالی‌که به‌لحاظ تکنیک و سبک بسیار پیشرو و خلاق بوده‌اند.» او معتقد است چرایی این موضوع و غیاب‌های معنادار می‌تواند زمینه‌ای را برای مطالعات انتقادی درباره هنر زنان شکل دهد.
او دربارۀ آثار حاضر در موزه هنرهای معاصر می‌گوید نقاشی آثار زنان هنرمند نوگرا بیشتر به‌سمت انتزاع متمایل است و نه به‌سمت نقاشی فیگوراتیو: «نگاه آنان بیشتر فرمی بوده. اما امروزه هم انتزاع و هم سبک هنرمندان جدید متفاوت شده و زنان بیشتر به‌سمت هنر فیگوراتیو تمایل دارند و موضوعات زندگی روزمره و اجتماعی و فضاهای شهری بیشتر دغدغه‌شان است. هم‌چنین، نگاهشان به بدن در آثارشان بیشتر است؛ اما در گذشته کم‌تر بود.» به این ترتیب نمایشگاه «به گزارش زنان» فراتر از گردآوری آثار هنری، حکم یک موضع‌گیری فرهنگی و اجتماعی را دارد که جایگاه زنان در هنر معاصر ایران را بازتعریف می‌کند. زن در این نمایشگاه دیگر کناره‌نشین نیست، بلکه در میانۀ روایت‌گری در حال تعریف نقش خود به‌شکلی دیگر است.