printlogo


می‌خواهم زنده بمانم

 دیگر به‌سختی می‌شود حرفی برای گفتن پیدا کرد اما امیدوارم خیلی‌ها این فیلم را ببینند.
شِری لیندِن

فیلم «صدای هند رجب» (The Voice of Hind Rajab) ساختۀ  کوثر بن هنیه (Kaouther Ben Hania)، به‌عنوان نمایندۀ تونس، در بخش مسابقۀ اصلی هشتادودومین دورۀ جشنوارۀ بین‌المللی فیلم ونیز، نخستین‌بار در روز چهارشنبه، سوم سپتامبر (دوازدهم شهریور) به نمایش درآمد و چنان همه را به وجود آورد که پس از اکران، نزدیک به ۲۴ دقیقه صحنه‌ای کم‌نظیر و باشکوه را تجربه کرد؛ تماشاگران ایستاده و بی‌وقفه دست زدند، اشک ریختند و در پایان شعار «فلسطینِ آزاد» سر دادند و نه‌تنها رکورد طولانی‌ترین تشویق تاریخ جشنواره را شکست، بلکه پیام روشنی از همبستگی جهانی با مردم غزه را به همراه داشت.
در حالی که نورافکن‌های جشنوارۀ ونیز همواره بر ستاره‌های سینما و فیلم‌های پرزرق‌وبرق متمرکز است، امسال یک روایت انسانی و دردناک مرکز توجه قرار گرفت. حاضران در سالن، بسیاری با چشمانی اشک‌بار، پرچم فلسطین را بالا بردند و گروهی از بازیگران و سینماگران بین‌المللی با در دست داشتن تصویر هند رجب روی فرش قرمز، یاد این کودک شش‌سالۀ فلسطینی را گرامی داشتند. لحظه‌ای که به‌سرعت در رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی بازتاب یافت و جشنوارۀ ونیز را به آوردگاهی فرهنگی برای بیان اعتراض سیاسی و انسانی بدل کرد. هم‌چنین واکنش تماشاگران و منتقدان در ونیز نشان داد که «صدای هند رجب» تنها یک فیلم نیست، بلکه تبدیل به سندی تاریخی و صدایی تازه برای افکار عمومی جهان شده است. 
این فیلم بر پایۀ یکی از تکان‌دهنده‌ترین رخدادهای جنگ غزه ساخته شده است؛ دختربچۀ شش‌ساله‌ای که در 29 ژانویۀ ۲۰۲۴ پس از حملۀ هوایی اسرائیل، همراه خانواده‌اش در یک خودرو گرفتار شد. تمام اعضای خانواده‌اش جان باختند، اما او زنده ماند و در تماس تلفنی با هلال احمر فلسطین بیش از یک‌ساعت برای نجات خود استمداد کرد و با صدایی لرزان بارها گفت «من می‌ترسم، می‌خواهم زنده بمانم» در تاریخ ثبت شد؛ اما پیش از آن‌که امدادگران به او برسند، خودرو امدادی نیز هدف حمله قرار گرفت و تیم نجات کشته شد. اندکی بعد، نیروهای اسرائیلی با شلیک مستقیم، به زندگی کوتاه‌اش پایان دادند.
بن هنیه در این فیلمِ 89 دقیقه‌ای، با استفاده از صدای واقعی تماس‌های هند و بازسازی هنری صحنه‌ها، روایت را از سطح یک گزارش جنگی به یک تجربۀ عاطفی و انسانی ارتقا می‌دهد. فیلم نه‌تنها لحظه‌های آخر زندگی هند را بازگو می‌کند، بلکه بازتابی از رنج یک ملت است؛ ملتی که سال‌هاست زیر بمباران و محاصره، صداهایش خاموش شده و کودکان‌اش قربانی جنگی نابرابر می‌شوند.
در نشست خبری پس از نمایش، بازیگران فیلم با چشمانی اشکبار در کنار کارگردان ایستادند. موفقیت «صدای هند رجب» در ونیز تنها به تشویق و اشک تماشاگران محدود نشد. حضور چهره‌های شناخته‌شدۀ سینمای جهان هم‌چون برد پیت، واکین فینیکس و آلفونسو کوارون به‌عنوان تهیه‌کنندگان اجرایی، نشان داد که این پروژه توانسته حمایت جدی در سطح بین‌المللی کسب کند. همراهی این نام‌های بزرگ هالیوودی، هم وزن رسانه‌ای فیلم را افزایش داده و هم احتمال اکران گسترده آن را در بازارهای جهانی بالا برده است.
سازندۀ فیلم در بیانیه‌ای دربارۀ اثرش نوشت: «در قلب این فیلم چیزی بسیار ساده و درعین‌حال تحمل‌ناپذیر وجود دارد. من نمی‌توانم دنیایی را بپذیرم که در آن کودکی کمک می‌خواهد و هیچ‌کس نمی‌آید. این درد و این شکست، متعلق به همۀ ماست. این داستان فقط دربارۀ غزه نیست، بلکه از اندوهی جهانی سخن می‌گوید. من باور دارم که تخیل در سینما ــ به‌ویژه زمانی‌که بر اساس وقایع واقعی و دردناک ساخته شود ــ قدرت‌مندترین ابزار است؛ قدرت‌مندتر از هیاهوی خبرهای فوری یا فراموشی ناشی از شبکه‌های اجتماعی. سینما می‌تواند حافظه‌ای را زنده نگه دارد. سینما می‌تواند در برابر فراموشی مقاومت کند. باشد که صدای هند رجب شنیده شود.»
«صدای هند رجب» که 100 درصد رضایت براساس نظر 14 منتقد را به‌همراه داشت، در اختتامیۀ ونیز که شامگاه یک‌شنبه، ششم سپتامبر (شانزدهم شهریور) برگزار شد، اگرچه تنها جایزۀ بزرگ هیئت داوران موسوم به شیر نقره‌ای را کسب کرد اما تعمدانه و ناعادلانه، در داوری‌ها، دیده نشد و حالا خود را باز هم در جایگاه نمایندۀ تونس، برای به‌دست آوردن عنوان بهترین فیلم خارجی‌زبان نودوهشتمین دورۀ جایزۀ اسکار آماده می‌کند هرچند آن‌چه اهمیت دارد این است که هنر در برابر سانسور و روایت‌های تحریف‌شده، هم‌چنان قدرت دارد و می‌تواند وجدان عمومی را بیدار کند.