بازگشایی مدارس و تنلرزه والدین دانشآموزان
محبوبه نقرهخامه روزنامه نگار
زمانی نهچندان دور و در دهه 80 یک دانشجوی دانشگاههای دولتی شهرستان با ماهی 30 هزار تومان زندگی را میگذراند و هنوز تحصیل حتی برای قشر کمبرخوردار راهی برای رشد بود؛ اما حال گویی همه چیز تغییر کرده و به نظر میرسد تأمین هزینههای تحصیل برای دهکهای مختلف درآمدی به امری دشوار و گاه حتی محال تبدیل شده؛ گواه این ادعا نیز گزارشهای سیاستی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی است. وقتی میخواهی گزارشی در این باره بنویسی دست و دلت میلرزد و هزار بار با خودت میگویی دیدن این اعداد و ارقام چه تأثیری روی پدر و مادر کارگر و کارمندی دارد که هنوز منتظر دریافت حقوق حداقلی خود هستند تا بتوانند برای خرید راهی بازار شوند.
با یک حسابوکتاب سرانگشتی مشخص میشود مدرسه رفتن یک کودک دبستانی در حداقلیترین حالت، پنج تا شش میلیون تومان هزینه جهت خرید مایحتاج روی دوش خانواده میگذارد و این تازه فقط هزینه خرید است و بحث شهریه و سرویس جدا است. حال فکر کنید اگر یک خانواده چند فرزند مدرسهای داشته باشد چه خرج گزافی متحمل خواهد شد. یادتان باشد تنها از هزینه مدارس صحبت میکنیم و کاری به دانشجویان و هزینههای آنها نداریم و تنها هزینههایی را که برای حداقل سواد و تحصیلات غیر دانشگاهی لازم است مرور میکنیم.
حداقل دستمزد و خرید دانشآموزی
اگر شما هم در خانواده خود دانشآموز داشته باشید احتمالاً این روزها صابون این هزینهها به تنتان خورده است. تهیه لوازمالتحریر ضروری و حداقلی (دفتر، مداد، خودکار، پاککن، تراش، مدادرنگی، ماژیک) برای سال تحصیلی 1404-1405 حدود ۳ تا ۴ میلیون تومان خرج روی دست یک خانواده میگذارد. البته نیاز به اشاره نیست که در بازار لوازمالتحریر هم مانند هر کالای دیگری کیفیتها و قیمتهای متعددی وجود دارد و آنچه مورد اشاره قرار گرفته، هزینههای حداقلی است.
برای خرید کیف و کوله هم قیمتها از حدود ۸۰۰–۹۰۰ هزار تومان برای مدلهای ساده تا چند میلیون تومان دیده میشود. برای یک کودک ابتدایی خرید یک کیف شکیل چینی با کیفیت متوسطی که بتواند برای 9 ماه کار را راه بیندازد حداقل ۱.۵ میلیون تومان تمام میشود که البته بر حسب کیفیت و برند حتی این قیمتها به ۱۴ میلیون تومان میرسد.
کفش مدرسه هم حداقل از ۵۰۰ هزار تومان شروع شده و برای مدلهای متوسط به حدود 2 تا 3 میلیون تومان میرسد. خرید کفش برند هم بماند برای قشر حداقلی جامعه که توان تأمین آن را دارند و دغدغهای بابت مدرسه فرستادن فرزندشان ندارند.
قیمت لباس فرم هم امسال از یک میلیون و 200 تا یک میلیون و 400 هزار تومان شروع میشود.
کتابهای درسی هم که هزینههای خاص و بدون تغییر خود را دارند و فعلاً در همین حد نوید داده شده که هزینههای آنها نسبت به سال قبل رشدی 60 درصدی داشته است.
البته معمولاً برخی هزینهها نیز دیده نمیشوند که اتفاقاً خود آنها هم کم خرج روی دست خانواده نمیگذارد. به طور مثال خرید جوراب و لباسهای خانگی برای زیر لباس فرم نیز معمولاً برای خانوادهها هزینههای خاص خود را دارد.
همین موارد را که جمع بزنیم در کمترین حالت ممکن حدود ۶ میلیون تومان درمیآید که به آن هزینههای ثبتنام مدرسه و در صورت لزوم سرویس نیز اضافه خواهد شد. یادمان باشد که همچنان حداقل حقوق در کشور ما کمی بیش از 10 میلیون تومان است.
بازار کمرونق لوازمالتحریر
بررسیهای میدانی نشان از تورم بالای 60 درصدی قیمت لوازمالتحریر و نوشتافزار در قیاس با سال قبل دارد. البته فعالان این عرصه میگویند رکود و پایین بودن میزان خرید باعث شده بسیاری از کالاها برای مدت طولانی در انبار بمانند. حال فروشندگان سعی دارند با افزایش حداقلی قیمت، راهی برای فروش و خالی کردن انبارها پیدا کنند.
محسن گلستانی، رئیس اتحادیه فروشندگان نرمافزار و لوازم مهندسی در گفتگو با آتیهنو میگوید: «بازار نوشتافزار یک بازار فصلی است که معمولاً هر سال از 15 شهریور تا 15 مهر و همزمان با بازگشایی مدارس زمان رونق آن است.»
او میگوید: «با توجه به هزینههای بالایی که برای خرید مدارس وجود دارد معمولاً ارقام این بخش کمتر به چشم میآید و لوازمالتحریر نقش کوچکی از هزینههای شروع سال تحصیلی را به خود اختصاص میدهد.» البته او درباره اینکه هزینه خرید برای یک دانشآموز چقدر تمام میشود ترجیح میدهد حرفی نزند؛ کما اینکه تأکید دارد در این بازار به دلیل تنوع محصولات قیمت مصوبی هم نمیتوان لحاظ کرد.
گلستانی یادآوری میکند: «نرخ ارز در شهریور امسال نسبت به شهریور سال قبل که در کانال 50 هزار تومان بود، رشدی 100 درصدی داشته و این موضوع بر قیمت محصولات این حوزه که عمدتاً یا وارداتی هستند یا مواد اولیه آنها از راه واردات تأمین میشود تأثیر مستقیم دارد.»
رئیس اتحادیه فروشندگان نوشتافزار، افزایش هزینههای دستمزد نیروی انسانی، هزینههای انرژی، تورم 40 درصدی و فشار هزینههای عمومی را از دیگر مسائلی میداند که منجر به افزایش هزینه تولید محصولات این بخش میشود.
او ادامه میدهد: «در بهار امسال نسبت به شهریور ماه سال قبل افزایش 40 تا 50 درصدی قیمتها را داشتیم اما به واسطه وقوع جنگ 12 روزه نوعی رکود جدی بر بازار حاکم شد و برای فرار از خاک خوردن اجناس در انبار مجبور شدیم 10 تا 20 درصد قیمتها را کاهش دهیم. در کل امسال در قیاس با سال گذشته هزینههای نوشتافزار حدود 30 درصد رشد داشته و همکاران ما این فشار را تحمل میکنند تا با پایین آوردن قیمتها سرپا بمانند و چرخ تولید در گردش باشد، اما با همین شرایط هم خرید مردم در قیاس با سالهای قبل به مراتب کمتر شده و سعی میکنند باتوجه به قدرت مالی خود به دور از بحث کیفیت بتوانند بیشترین میزان ممکن خرید را داشته باشند.»
گلستانی در عین حال به نکته دیگری اشاره کرده و میگوید: «خواهش ما از مردم این است که برای خرید به سراغ واحدهای مجاز صنفی بروند؛ چراکه در این فصل علاوه بر دستفروشان نمایشگاههایی از جمله از سوی شهرداری و در میادین میوه و تربار ایجاد میشود که آنها نیز تنها برای مدتی در آن محل حضور دارند و اغلب وسایل بیکیفیت و در انبار مانده و رو به انقضا را به فروش میگذارند.»
کیفیتی که آب میرود
اکرم عیوض خانی، عضو اتحادیه تولید و صادرات نساجی و پوشاک ایران نیز به تازگی درباره لباسهای فرم مدارس به گفتگویی با ایسنا پرداخته و به کاهش کیفیت بر اثر خشکسالی اشاره کرده است.
او قیمت لباس فرم مدارس را از یک میلیون و ۲۰۰ هزار تومان اعلام کرده و گفته است: «برخی مدارس غیرانتفاعی تا ۷ میلیون تومان نیز بابت لباس فرم از خانوادهها دریافت میکنند. این در حالی است که به دلیل کمآبی و سطحیتر شدن فرایند رنگرزی، کیفیت پارچهها نیز کاهش یافته است.»
به گفته عیوضخانی، مشکل کمآبی در کارخانههای رنگرزی، باعث شده این مرحله سطحیتر انجام و در نتیجه کیفیت پارچهها افت داشته است. این مشکل باعث شده حتی در پارچههای برخی کارخانهها با بالاترین کیفیت هم دورنگی دیده شود.
مهدی سلطانی، رئیس اتحادیه پوشاک البرز نیز در گفتگویی با رسانهها از کیفیت پایین و قیمتهای نامتعارف لباس فرم مدارس، انتقاد کرده است.
افزایش تعرفه سرویس مدارس
سید جعفر تشکری هاشمی، رئیس کمیسیون عمران و حملونقل شورای شهر تهران نیز در گفتگو با رسانهها درباره جلسه شورای شهر تهران و جریان بررسی نرخ کرایه سرویس مدارس در سال تحصیلی جدید اظهار کرده که بر اساس لایحهای که در صحن شورا بررسی شد، اختیار داشتیم نرخها را متناسب با نرخ تورم افزایش دهیم. این رقم برای امسال ۳۶/۸ درصد بود، اما شورای شهر تهران دو بخش مهم را تغییر داد. نخست اینکه نرخ شیب معابر که ۱۵ درصد به مبلغ اضافه میکرد، در این دوره صفر شد و دوم، نرخ ترافیک تهران که ۲۵ درصد بود، به ۱۵ درصد کاهش یافت. بنابراین میتوان گفت نرخ سرویس مدارس تقریباً تغییر محسوسی نسبت به سال گذشته نخواهد داشت.
او با این وجود گفته است: «مبلغ ورودی سرویس برای هر دانشآموز ۵۸ هزار تومان تعیین شد و به ازای هر کیلومتر ۵۹۰۰ تومان محاسبه میشود. این رقم برای دانشآموزان ابتدایی بر اساس هشت ماه سال و برای دانشآموزان مقطع متوسطه بر اساس ۹ ماه سال محاسبه شده است. در جداول مربوط، جزئیات این محاسبات ذکر شده است.»
به گفته او، برای مقطع ابتدایی به دلیل ضرورت تحویلگیری دانشآموز توسط راننده، ۵ درصد مبلغ اضافی در نظر گرفته شده است.
البته حتی مسئولان صنفی نیز بر این نکته تاکید دارند که تعرفههای اعلامی معمولا کمتر از آنچه در واقعیت وجود دارد لحاظ میشوند.
جدیدترین اطلاعات ارائه شده از سوی مرکز آمار ایران گویای آن است که مرداد ماه سال جاری در قیاس با مدت مشابه سال قبل تورمی 42.4 درصدی را نشان میدهد و از سوی دیگر بررسی تفکیکی آمار گویای آن است که بر اساس تورم بخشهای مختلف آموزش در رده هشتم جدول قرار گرفته و تورم نقطه به نقطه(در قیاس با مدت مشابه سال قبل) آن 36.5 درصد بوده است.
بر اساس مجموع اتفاقات در سالهای اخیر، نرخ ترکتحصیل رشدی فزاینده داشته و در شرایطی که جامعه به سمت سالمندی در حرکت است و بر لزوم تأمین نیروهای متخصص برای تأمین آینده تأکید میشود جای سؤال است که آیا با این روند در سالهای پیش رو باید منتظر بازگشت به گذشته و طبقاتی شدن تحصیل باشیم یا خانوادههایی که در حالت طبیعی هم درآمد آنها هر سال از هزینهها عقبتر میماند قرار است برای تقبل هزینه تحصیل فرزندان خود معجزه کنند؟! اصلا آیا مشخص است کدام سازمان، نهاد، ارگان یا وزارتخانه مسئول رسیدگی به این وضعیت است؟
تأثیر گرانی ارز در قیمت کاغذ و کتاب
حمید نیکدل، رئیس اتحادیه فروشندگان کاغذ و مقوا از دیگر افرادی است که در گفتگو با آتیهنو به بررسی وضعیت بازار کاغذ که نقشی قابل توجه در تأمین کتاب و دفتر دارد، پرداخت.
او تأکید دارد: «سال گذشته در همین ماه از سال قیمت کاغذ حدود 1400 بوده که حالا به 1900 رسیده و رشدی 30 درصدی داشته است. نکته مهمتر اینکه در این سالها به واسطه مجموع اتفاقات رخ داده قیمت کاغذ ایرانی به نمونههای خارجی بسیار نزدیک شده است، در حالیکه در گذشته اختلاف قیمت قابل توجهی میان این دو نمونه وجود داشت.»
نیکدل همچنین به عدم تخصیص به موقع ارز برای واردات کاغذ اشاره کرده و میگوید: «نکته مهمی که درباره کتب درسی و به طور کلی کتابهای درسی باید مورد توجه قرار گیرد این است که برای تولید یک کتاب به طور متوسط حدود نیم کیلو کاغذ مصرف میشود که با قیمت کاغذ ایرانی در حد کیلویی 65 یا کاغذ خارجی در حد کیلویی 75 یا 80 هزار تومان کاغذ آن هزینه بالایی نمیشود. آنچه باعث بالا رفتن قیمت میشود موضوعات دیگری از جمله صحافی، تصویرپردازی، چاپ، ویراستاری و غیره است.»