لزوم انطباق بازار کار با فناوری‌های جدید
آرمین خوشوقتی کارشناس حقوق و بازار کار
بازار کار جهان در حال دگرگونی اساسی‌ست؛ محققان «مجمع جهانی اقتصاد» معتقدند تقریبا یک چهارم از تمام حرفه‌های کنونی در پنج سال آینده تغییر خواهند کرد. پیش‌بینی می‌شود که پیشرفت سریع در فناوری‌های جدید مانند چگونگی پردازش کلان‌داده‌ها، رایانش ابری و هوش مصنوعی تغییراتی اساسی در بازار کار ایجاد کند. طبق مطالعه‌ای که اخیرا توسط «مجمع جهانی اقتصاد» انجام شده، دو عامل اصلی که باعث این تغییرات شده‌اند عبارتند از: ظهور فناوری‌های جدید و اتوماسیون؛ و حرکت به سمت اقتصاد سبز و پایدار.
مشاغلی که در آینده‌ای نزدیک از بازار کار جهان حذف می‌شوند، طیف وسیعی دارند مانند هر گونه خدمات مرتبط با مشتری پیش و پس از فروش از قبیل صندوقداران، فروشندگان و مشاوران؛ مدیریت اداری و دفتری به دلیل افزایش حجم مدیریت و مانیتورینگ از راه دور، کارهای مرتبط با وارد کردن داده از جمله تایپیست‌ها و مترجمان متون فنی، حسابداری و در نهایت کارگران ساده که انجام کار یکنواخت و روتینی را در کارخانه‌ها برعهده دارند. ربات‌ها جای انسان‌ها و کارگران ساده را در کارخانه‌ها می‌گیرند و کارهای ساده و تکراری را به خوبی انجام می‌دهند؛ نرم‌افزارهای با کاربری آسان و دوستدار کاربر، نیاز به استفاده از حسابداران را از میان می‌برند و با رشد سریع اینترنت در چند سال اخیر و تبدیل شدن شبکه‌های اجتماعی به روزمره‌ترین ابزارِ زندگی مردم، کمتر کسی سراغ خریدن کتاب و روزنامه می‌رود؛ بنابراین صنعت نشر و چاپ، تعداد قابل ملاحظه‌ای از کارگران خود را از دست می‌دهد و به حداقل تقلیل می‌یابد ضمن اینکه بخش زیادی از وظایف صنعت چاپ و کتاب، برعهده هوش مصنوعی و یارانه قرار می‌گیرد. بسیاری از مشاغل خدماتی نیز در حال محو شدن و به تاریخ پیوستن هستند؛ برای نمونه امروز در بسیاری از کشورها، دیگر خبری از مأموران کنتورخوانِ آب و برق و گاز نیست. دوره سر زدن‌های ماهانه مامورهای ادارات دولتی روبه پایان است؛ کنتورهای جدید متصل به اینترنت هستند و اطلاعات هر مشترک، به صورت آنلاین در اختیار ادارات قرار می‌گیرد. این کنتورها حتی اشکال در شبکه برقی یا گاز هر ساختمان را هم تشخیص می‌دهند و با مطلع کردن مرکز، اطلاعات لازم برای انجام تعمیرات را در اختیار متخصص می‌گذارند. با گسترش هوش مصنوعی و ربات‌های پیشرفته، حتی مشاغل تخصصی مانند تعمیرات خودرو، لوازم خانگی و نگارش گزارش‌های تخصصی در معرض جایگزینی قرار دارند. هرچند این روند در کشورهای صنعتی سریع‌تر است، ایران نیز از پیامدهای آن بی‌نصیب نخواهد ماند. بازار کار کشور در سال‌های آینده با حذف بسیاری از مشاغل سنتی روبه‌رو می‌شود و تنها فرصت جایگزین، مشاغل مرتبط با اینترنت و فناوری‌های نوین خواهد بود. در چنین شرایطی، آموزش و توانایی انطباق با نیازهای تازه حیاتی است. نیروی کاری که بر شیوه‌های قدیمی اصرار کند، ناگزیر با بیکاری و حذف مواجه می‌شود. آینده بازار کار وابسته به مهارت‌آموزی مداوم و پذیرش تغییرات فناورانه است.