دربارۀ کتاب «جستارهای زیبایی‌شناسی»
قوۀ مولدِ ذائقۀ انسانی
کتاب «جستارهای زیبایی‌شناسی» (Aesthetic researches) اثر دیوید هیوم مجموعه‌ای ارزشمند از هشت جستار مستقل است که دیدگاه‌های فیلسوفِ قرن هجدهمیِ اسکاتلندی را در زمینۀ هنر، ذائقه و زیبایی به خواننده ارائه می‌دهد. هیوم اگرچه بیشتر به خاطر آثارش در فلسفه اخلاق و شناخت انسانی شناخته می‌شود، اما نظریات او در حوزۀ زیبایی‌شناسی نیز جایگاه ویژه‌ای دارند.
در میان هشت جستار این مجموعه، دو مقالۀ مشهور «در باب معیار ذوق» و «در باب تراژدی» بیش از دیگر جستارها شناخته شده‌اند و سهم زیادی در شهرت هیوم در زمینه زیبایی‌شناسی داشته‌اند. این جستارها، علاوه‌بر فلسفۀ زیبایی، ارتباط هنر با روان‌شناسی، نقد هنری، تاریخ اجتماعی هنر و جامعه‌شناسی هنر را نیز باز می‌کنند و نشان می‌دهند که هیوم زیبایی و هنر را نه به‌عنوان چیزی جدا از زندگی انسانی، بلکه به‌عنوان بازتابی از تجربه و احساسات انسانی می‌بیند.
هیوم در نظریه زیبایی‌شناسی خود بر این نکته تأکید دارد که قضاوت در باب زیبایی یا بدشکلی، فضیلت یا رذیلت، ریشه در احساس دارد نه در تفکر محض. او می‌نویسد: «همین احساس، ستایش یا تحسین ما را تشکیل می‌دهد.» به بیان دیگر، احساس، مقدمۀ هرگونه تحسین یا رد بعدی است و اساس ارزش‌گذاری انسان‌ها بر هنر، اشیاء و اعمال را شکل می‌دهد. ذائقۀ انسانی، طبق نظر هیوم، یک قوۀ مولد است که با تذهیب یا رنگ‌آمیزی اشیاء طبیعی، تجربه‌ای جدید از زیبایی و بدشکلی خلق می‌کند. این دیدگاه نشان می‌دهد که هنر برای هیوم نه صرفاً ترکیبی از فرم‌ها و رنگ‌ها، بلکه بازتاب عاطفه و تجربۀ انسانی است و ارزش آن در اثرگذاری بر احساس مخاطب نهفته است. زبان فلسفی و اصطلاحات کهن هیوم گاهی ممکن است خوانش آثار او را دشوار کند و باعث برداشت‌های متناقض شود، اما مطالعۀ دقیق جستارها نشان‌دهندۀ تحلیل‌های عمیق او در زیبایی‌شناسی است.
در میان هشت جستار این مجموعه، دو مقالۀ مشهور «در باب معیار ذوق» و «در باب تراژدی» بیش از دیگر جستارها شناخته شده‌اند و سهم زیادی در شهرت هیوم در زمینه زیبایی‌شناسی داشته‌اند. این جستارها، علاوه‌بر فلسفۀ زیبایی، ارتباط هنر با روان‌شناسی، نقد هنری، تاریخ اجتماعی هنر و جامعه‌شناسی هنر را نیز باز می‌کنند و نشان می‌دهند که هیوم زیبایی و هنر را نه به‌عنوان چیزی جدا از زندگی انسانی، بلکه به‌عنوان بازتابی از تجربه و احساسات انسانی می‌بیند.
هیوم در نظریه زیبایی‌شناسی خود بر این نکته تأکید دارد که قضاوت در باب زیبایی یا بدشکلی، فضیلت یا رذیلت، ریشه در احساس دارد نه در تفکر محض. او می‌نویسد: «همین احساس، ستایش یا تحسین ما را تشکیل می‌دهد.» به بیان دیگر، احساس، مقدمۀ هرگونه تحسین یا رد بعدی است و اساس ارزش‌گذاری انسان‌ها بر هنر، اشیاء و اعمال را شکل می‌دهد. ذائقۀ انسانی، طبق نظر هیوم، یک قوۀ مولد است که با تذهیب یا رنگ‌آمیزی اشیاء طبیعی، تجربه‌ای جدید از زیبایی و بدشکلی خلق می‌کند. این دیدگاه نشان می‌دهد که هنر برای هیوم نه صرفاً ترکیبی از فرم‌ها و رنگ‌ها، بلکه بازتاب عاطفه و تجربۀ انسانی است و ارزش آن در اثرگذاری بر احساس مخاطب نهفته است. زبان فلسفی و اصطلاحات کهن هیوم گاهی ممکن است خوانش آثار او را دشوار کند و باعث برداشت‌های متناقض شود، اما مطالعۀ دقیق جستارها نشان‌دهندۀ تحلیل‌های عمیق او در زیبایی‌شناسی است.