ترامپ در نبرد با آفتاب و باد
مسعود علیپور اقدم روزنامه نگار
در روزهای گرم تابستان کالیفرنیا، در محله‌های آرام سن‌خوزه، خانه‌هایی دیده می‌شود که سقف‌شان با صفحه‌های خورشیدی پوشیده شده و پشت دیوارشان باتری‌های ذخیره برق نصب است. این‌ها تنها نشانه‌هایی از تحول انرژی در آمریکاست؛ تحولی که تا همین چند ماه پیش، با شتاب پیش می‌رفت و بسیاری آن را آغاز عصر تازه‌ای در سیاست انرژی این کشور می‌دانستند.
اما با بازگشت دونالد ترامپ به قدرت، این مسیر دوباره به مانعی بزرگ برخورده است. ترامپ که سال‌هاست با انرژی‌های تجدیدپذیر سر ناسازگاری دارد، حالا با امضای قانونی تازه به نام «طرح بزرگ و زیبا»، روند رشد انرژی پاک در آمریکا را عملاً کند کرده و چشم‌انداز سرمایه‌گذاری در این حوزه را به فضای غبارآلود و نامطمئنی کشانده است.
قانون تازه؛ لطف قدیمی
قانون تازه ترامپ، امتیازهای چشمگیری به صنایع نفت، گاز و زغال‌سنگ داده و هم‌زمان مشوق‌های مالیاتی انرژی‌های نو را به مرور حذف می‌کند. اگرچه این قانون، آن‌طور که برخی بیم داشتند، به‌طور کامل مشوق‌های «قانون کاهش تورم» دولت بایدن را از بین نبرده، اما حذف تدریجی آن‌ها تا سال ۲۰۲۸ برای بسیاری از پروژه‌های تازه، مرگ خاموش به‌حساب می‌آید.
در همین حال، دسترسی شرکت‌های نفت و گاز به زمین‌های دولتی آسان‌تر شده و محدودیت‌های زیست‌محیطی برای حفاری‌های جدید کاهش یافته است. مقررات مربوط به مصرف سوخت خودروها و بهره‌وری انرژی در صنایع نیز لغو شده؛ تصمیم‌هایی که هم به نفع صنایع آلاینده است و هم فشار بیشتری بر محیط‌زیست وارد می‌کند.
آینده‌ای که قربانی شد
پژوهشگران دانشگاه پرینستون تخمین زده‌اند که پیامد این قانون، تا سال ۲۰۳۵، چیزی در حدود یک میلیارد تُن دی‌اکسیدکربن بیشتر در جو زمین خواهد بود؛ عددی که تقریباً معادل کل انتشار گازهای گلخانه‌ای کشوری مانند آلمان در یک سال است. در همین حال، شرکت‌های خودروسازی که به پشتوانه قانون بایدن در حال سرمایه‌گذاری در خودروهای برقی بودند، حالا متوقف شده‌اند.
در بازار برق نیز چشم‌انداز خوبی دیده نمی‌شود. شرکت‌های توسعه‌دهنده پروژه‌های خورشیدی و بادی، ناچارند برنامه‌های خود را با سرعت بالا به سرانجام برسانند تا شاید هنوز مشمول معافیت‌های مالیاتی باقی‌مانده باشند. به همین دلیل تا پیش از پایان سال ۲۰۲۷، ممکن است جهشی مقطعی در پروژه‌های خورشیدی رخ دهد، اما پس از آن، روند به‌سرعت نزولی خواهد شد.
نجات‌یافتگان معدود
در میان این تصویر تاریک، تنها چند حوزه از انرژی‌های نو، از جمله انرژی هسته‌ای و فناوری جذب مستقیم کربن از هوا، از معافیت‌های قانون بایدن بهره‌مند مانده‌اند. همین موضوع باعث شده برخی از تحلیلگران، قانون ترامپ را نه به‌طور کامل ضدانرژی پاک، بلکه انتخاب‌گرایانه بدانند. اما این انتخاب‌گرایی، بیش از آن‌که بر پایه منطق علمی باشد، بر مبنای سیاست‌ورزی و لابی‌گری‌های خاص پیش رفته است.
شرکت‌هایی مانند سان‌ران، که بر ذخیره‌سازی برق متمرکز شده‌اند، در حال بازطراحی مدل‌های تجاری خود هستند تا خود را با واقعیت تازه وفق دهند. برخی مدیران این شرکت‌ها به طنز می‌گویند شعار امروز آن‌ها شده است: «زنده ماندن تا ۲۰۲۹».
جنگ با باد و خورشید
ترامپ بارها در سخنرانی‌های عمومی‌اش، به شکل غیرعلمی و تمسخرآمیز از انرژی بادی و خورشیدی انتقاد کرده است. از زشتی بصری توربین‌های بادی گرفته تا اتهام به پنل‌های خورشیدی که آن‌ها را «بدقواره و ناکارآمد» می‌خواند. او حتی در سفر اخیرش به اسکاتلند، گسترش مزارع بادی را «فاجعه‌ای برای اروپا» دانست و گفت: «این‌ها دارند دریاها و دشت‌هایتان را نابود می‌کنند و پرنده‌ها را می‌کشند.» سه روز پس از امضای قانون تازه، او با صدور فرمانی، وزارت خزانه‌داری را موظف کرد ظرف ۴۵ روز دستورالعملی برای اجرای دقیق‌تر و محدودکننده‌تر قانون تدوین کند. همان روز، یکی از وام‌های ۵ میلیارد دلاری فدرال برای ساخت خط انتقال برق «گرِین بلت» که قرار بود برق مزارع بادی غرب آمریکا را به شرق منتقل کند، لغو شد. حتی نامه‌ای داخلی در وزارت کشور منتشر شد که طبق آن، نزدیک به ۷۰ نوع مجوز معمول برای پروژه‌های خورشیدی و بادی، از این پس باید با تأیید شخص وزیر انجام شود. تصمیمی که فرآیند صدور مجوز را با تأخیرهای گسترده مواجه خواهد کرد.
هزینه‌ای که مردم می‌پردازند
دشمنی ترامپ با انرژی‌های نو، تنها مشکلی برای محیط‌زیست نیست. این سیاست‌ها تأثیر مستقیمی بر قیمت برق و هزینه خانوارها دارد. مؤسسه «نوآوری انرژی» پیش‌بینی کرده که قیمت برق عمده‌فروشی در آمریکا تا سال ۲۰۳۰ حدود ۲۵ درصد و تا ۲۰۳۵ حدود ۷۴ درصد افزایش خواهد یافت. هم‌زمان، در نیمه نخست امسال، شرکت‌های برق درخواست افزایش تعرفه‌ای به ارزش ۲۹ میلیارد دلار داده‌اند؛ رقمی که از سال قبل بسیار بالاتر است. در چنین شرایطی، بسیاری از سرمایه‌گذاران، به‌ویژه شرکت‌های اروپایی فعال در حوزه انرژی پاک، از بازار آمریکا فاصله گرفته‌اند و به سراغ بازارهایی چون اروپا و خاورمیانه رفته‌اند. حتی اگر وزارت خزانه‌داری در تفسیر قانون، رویکردی ملایم‌تر در پیش بگیرد، باز هم بسیاری از فرصت‌های سرمایه‌گذاری از دست رفته‌اند.
پایان یا پیچ خطرناک؟
با این‌همه، برخی کارشناسان معتقدند قانون جدید ترامپ، اگرچه شوکی سنگین به بازار وارد کرده، اما می‌تواند فرصتی برای بازاندیشی در مسیر انرژی آمریکا باشد. فناوری‌های هسته‌ای نوین، زمین‌گرمایی پیشرفته و جذب کربن، هرچند هنوز در آغاز راه‌اند، اما می‌توانند در آینده‌ای نه‌چندان دور نقش مهم‌تری ایفا کنند. از نگاه خوشبینانه، شاید این دوران گذار، فرصتی برای پالایش و به‌روزرسانی راهبردهای انرژی پاک باشد. با این حال، آنچه روشن است آن است که آنچه ترامپ می‌خواهد، نه آینده‌ای پایدار، که بازگشت به گذشته‌ای آلوده و پرهزینه است. او همچنان با سماجت، خورشید را تهدید می‌بیند و باد را مزاحم. و در این مسیر، نه‌تنها آب‌وهوا، بلکه جیب مردم و آینده اقتصادی آمریکا را هم به گروگان گرفته است.
منبع: اکونومیست
اما با بازگشت دونالد ترامپ به قدرت، این مسیر دوباره به مانعی بزرگ برخورده است. ترامپ که سال‌هاست با انرژی‌های تجدیدپذیر سر ناسازگاری دارد، حالا با امضای قانونی تازه به نام «طرح بزرگ و زیبا»، روند رشد انرژی پاک در آمریکا را عملاً کند کرده و چشم‌انداز سرمایه‌گذاری در این حوزه را به فضای غبارآلود و نامطمئنی کشانده است.
قانون تازه؛ لطف قدیمی
قانون تازه ترامپ، امتیازهای چشمگیری به صنایع نفت، گاز و زغال‌سنگ داده و هم‌زمان مشوق‌های مالیاتی انرژی‌های نو را به مرور حذف می‌کند. اگرچه این قانون، آن‌طور که برخی بیم داشتند، به‌طور کامل مشوق‌های «قانون کاهش تورم» دولت بایدن را از بین نبرده، اما حذف تدریجی آن‌ها تا سال ۲۰۲۸ برای بسیاری از پروژه‌های تازه، مرگ خاموش به‌حساب می‌آید.
در همین حال، دسترسی شرکت‌های نفت و گاز به زمین‌های دولتی آسان‌تر شده و محدودیت‌های زیست‌محیطی برای حفاری‌های جدید کاهش یافته است. مقررات مربوط به مصرف سوخت خودروها و بهره‌وری انرژی در صنایع نیز لغو شده؛ تصمیم‌هایی که هم به نفع صنایع آلاینده است و هم فشار بیشتری بر محیط‌زیست وارد می‌کند.
آینده‌ای که قربانی شد
پژوهشگران دانشگاه پرینستون تخمین زده‌اند که پیامد این قانون، تا سال ۲۰۳۵، چیزی در حدود یک میلیارد تُن دی‌اکسیدکربن بیشتر در جو زمین خواهد بود؛ عددی که تقریباً معادل کل انتشار گازهای گلخانه‌ای کشوری مانند آلمان در یک سال است. در همین حال، شرکت‌های خودروسازی که به پشتوانه قانون بایدن در حال سرمایه‌گذاری در خودروهای برقی بودند، حالا متوقف شده‌اند.
در بازار برق نیز چشم‌انداز خوبی دیده نمی‌شود. شرکت‌های توسعه‌دهنده پروژه‌های خورشیدی و بادی، ناچارند برنامه‌های خود را با سرعت بالا به سرانجام برسانند تا شاید هنوز مشمول معافیت‌های مالیاتی باقی‌مانده باشند. به همین دلیل تا پیش از پایان سال ۲۰۲۷، ممکن است جهشی مقطعی در پروژه‌های خورشیدی رخ دهد، اما پس از آن، روند به‌سرعت نزولی خواهد شد.
نجات‌یافتگان معدود
در میان این تصویر تاریک، تنها چند حوزه از انرژی‌های نو، از جمله انرژی هسته‌ای و فناوری جذب مستقیم کربن از هوا، از معافیت‌های قانون بایدن بهره‌مند مانده‌اند. همین موضوع باعث شده برخی از تحلیلگران، قانون ترامپ را نه به‌طور کامل ضدانرژی پاک، بلکه انتخاب‌گرایانه بدانند. اما این انتخاب‌گرایی، بیش از آن‌که بر پایه منطق علمی باشد، بر مبنای سیاست‌ورزی و لابی‌گری‌های خاص پیش رفته است.
شرکت‌هایی مانند سان‌ران، که بر ذخیره‌سازی برق متمرکز شده‌اند، در حال بازطراحی مدل‌های تجاری خود هستند تا خود را با واقعیت تازه وفق دهند. برخی مدیران این شرکت‌ها به طنز می‌گویند شعار امروز آن‌ها شده است: «زنده ماندن تا ۲۰۲۹».
جنگ با باد و خورشید
ترامپ بارها در سخنرانی‌های عمومی‌اش، به شکل غیرعلمی و تمسخرآمیز از انرژی بادی و خورشیدی انتقاد کرده است. از زشتی بصری توربین‌های بادی گرفته تا اتهام به پنل‌های خورشیدی که آن‌ها را «بدقواره و ناکارآمد» می‌خواند. او حتی در سفر اخیرش به اسکاتلند، گسترش مزارع بادی را «فاجعه‌ای برای اروپا» دانست و گفت: «این‌ها دارند دریاها و دشت‌هایتان را نابود می‌کنند و پرنده‌ها را می‌کشند.» سه روز پس از امضای قانون تازه، او با صدور فرمانی، وزارت خزانه‌داری را موظف کرد ظرف ۴۵ روز دستورالعملی برای اجرای دقیق‌تر و محدودکننده‌تر قانون تدوین کند. همان روز، یکی از وام‌های ۵ میلیارد دلاری فدرال برای ساخت خط انتقال برق «گرِین بلت» که قرار بود برق مزارع بادی غرب آمریکا را به شرق منتقل کند، لغو شد. حتی نامه‌ای داخلی در وزارت کشور منتشر شد که طبق آن، نزدیک به ۷۰ نوع مجوز معمول برای پروژه‌های خورشیدی و بادی، از این پس باید با تأیید شخص وزیر انجام شود. تصمیمی که فرآیند صدور مجوز را با تأخیرهای گسترده مواجه خواهد کرد.
هزینه‌ای که مردم می‌پردازند
دشمنی ترامپ با انرژی‌های نو، تنها مشکلی برای محیط‌زیست نیست. این سیاست‌ها تأثیر مستقیمی بر قیمت برق و هزینه خانوارها دارد. مؤسسه «نوآوری انرژی» پیش‌بینی کرده که قیمت برق عمده‌فروشی در آمریکا تا سال ۲۰۳۰ حدود ۲۵ درصد و تا ۲۰۳۵ حدود ۷۴ درصد افزایش خواهد یافت. هم‌زمان، در نیمه نخست امسال، شرکت‌های برق درخواست افزایش تعرفه‌ای به ارزش ۲۹ میلیارد دلار داده‌اند؛ رقمی که از سال قبل بسیار بالاتر است. در چنین شرایطی، بسیاری از سرمایه‌گذاران، به‌ویژه شرکت‌های اروپایی فعال در حوزه انرژی پاک، از بازار آمریکا فاصله گرفته‌اند و به سراغ بازارهایی چون اروپا و خاورمیانه رفته‌اند. حتی اگر وزارت خزانه‌داری در تفسیر قانون، رویکردی ملایم‌تر در پیش بگیرد، باز هم بسیاری از فرصت‌های سرمایه‌گذاری از دست رفته‌اند.
پایان یا پیچ خطرناک؟
با این‌همه، برخی کارشناسان معتقدند قانون جدید ترامپ، اگرچه شوکی سنگین به بازار وارد کرده، اما می‌تواند فرصتی برای بازاندیشی در مسیر انرژی آمریکا باشد. فناوری‌های هسته‌ای نوین، زمین‌گرمایی پیشرفته و جذب کربن، هرچند هنوز در آغاز راه‌اند، اما می‌توانند در آینده‌ای نه‌چندان دور نقش مهم‌تری ایفا کنند. از نگاه خوشبینانه، شاید این دوران گذار، فرصتی برای پالایش و به‌روزرسانی راهبردهای انرژی پاک باشد. با این حال، آنچه روشن است آن است که آنچه ترامپ می‌خواهد، نه آینده‌ای پایدار، که بازگشت به گذشته‌ای آلوده و پرهزینه است. او همچنان با سماجت، خورشید را تهدید می‌بیند و باد را مزاحم. و در این مسیر، نه‌تنها آب‌وهوا، بلکه جیب مردم و آینده اقتصادی آمریکا را هم به گروگان گرفته است.
منبع: اکونومیست