ضرورت مهارت‌آموزی متمرکز و هدفمند
آرمان خالقی دبیرکل خانه صمت ایران
در سال‌های اخیر، تحولات سریع فناوری و تغییرات ساختاری بازار کار نیاز به نیروی انسانی متخصص و توانمند را در صنایع کشور بیش از پیش برجسته کرده است. صنایع و واحدهای تولیدی که به عنوان ستون‌های اصلی اقتصاد فعالیت می‌کنند، به نیروی کاری نیاز دارند که علاوه بر دانش نظری، مهارت‌های فنی و عملی لازم را داشته باشند. با این حال، نظام آموزش مهارتی هنوز نتوانسته به طور کامل پاسخگوی نیازهای واقعی صنعت باشد. تأمین نیروی کار متخصص تنها از مسیر آموزش‌های کاربردی و مبتنی بر نیازهای صنعتی امکان‌پذیر است و این موضوع چالشی جدی برای توسعه پایدار واحدهای تولیدی محسوب می‌شود.
واحدهای صنعتی به ارائه آموزش‌های تخصصی و مهارتی به نیروهای تازه وارد و همچنین به‌روزرسانی مهارت‌های کارکنان موجود علاقه‌مند هستند، اما یکی از مشکلات جدی، عدم ماندگاری نیروی آموزش‌دیده در همان واحد صنعتی است. نیروهای ماهر پس از دریافت آموزش، اغلب توسط دیگر واحدهای صنعتی جذب می‌شوند که این موضوع باعث شده سرمایه‌گذاری در آموزش در کارخانجات به صرفه نباشد. برای رفع این معضل، استفاده از ظرفیت‌های قانونی مانند مشوق‌های مالیاتی و بیمه‌ای ضروری است. همچنین، طرح‌های جوار کارگاهی و خوشه‌های صنعتی که آموزش‌های تخصصی در شهرک‌های صنعتی ارائه می‌کنند، می‌توانند مهارت نیروها را افزایش داده و هزینه‌های جانبی تولید را کاهش دهند. فارغ‌التحصیلان به تنهایی از آموزش‌های مهارتی کافی برخوردار نیستند و آموزش‌های دانشگاهی برای ورود به کارهای عملی کافی نیست. لذا باید آموزش‌های فنی و حرفه‌ای به صورت متمرکز و هدفمند برگزار شود. انجام یک نیازسنجی دقیق در سطح استان‌ها و صنایع مختلف برای شناسایی مهارت‌های مورد نیاز، شرط لازم برای برنامه‌ریزی موفق در آموزش نیروی انسانی است. علاوه بر این، بودجه‌بندی مناسب و تعیین مشوق‌هایی برای جذب نیروهای آموزش دیده در صنایع، نقش کلیدی در اثربخشی آموزش‌ها دارد. همکاری میان تشکل‌های صنعتی، سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای و شهرک‌های صنعتی نیز برای اطلاع‌رسانی و فرهنگ‌سازی در این زمینه ضروری است. برای افزایش اشتغال و رونق تولید، بهبود فضای کسب‌وکار و تسهیل در صدور مجوزهای راه‌اندازی کسب‌وکار باید در اولویت سیاست‌گذاران قرار گیرد. روند آسان‌تر و سریع‌تر صدور مجوزها با هزینه کمتر، انگیزه سرمایه‌گذاران را برای ورود به بخش تولید افزایش می‌دهد. تجربه نشان داده بسیاری از صنایع بزرگ کشور، مانند صنایع غذایی، ابتدا به صورت شرکت‌های کوچک و متوسط آغاز به کار کرده و سپس توسعه یافته‌اند. صنایع کوچک و متوسط سهم قابل توجهی در اشتغال‌زایی دارند و تشکیل این واحدها در شهرک‌های صنعتی به ویژه در مناطق فاقد ظرفیت برای صنایع بزرگ، اشتغال قابل توجهی ایجاد می‌کند و به تعادل اقتصادی منطقه کمک می‌کند.
واحدهای صنعتی به ارائه آموزش‌های تخصصی و مهارتی به نیروهای تازه وارد و همچنین به‌روزرسانی مهارت‌های کارکنان موجود علاقه‌مند هستند، اما یکی از مشکلات جدی، عدم ماندگاری نیروی آموزش‌دیده در همان واحد صنعتی است. نیروهای ماهر پس از دریافت آموزش، اغلب توسط دیگر واحدهای صنعتی جذب می‌شوند که این موضوع باعث شده سرمایه‌گذاری در آموزش در کارخانجات به صرفه نباشد. برای رفع این معضل، استفاده از ظرفیت‌های قانونی مانند مشوق‌های مالیاتی و بیمه‌ای ضروری است. همچنین، طرح‌های جوار کارگاهی و خوشه‌های صنعتی که آموزش‌های تخصصی در شهرک‌های صنعتی ارائه می‌کنند، می‌توانند مهارت نیروها را افزایش داده و هزینه‌های جانبی تولید را کاهش دهند. فارغ‌التحصیلان به تنهایی از آموزش‌های مهارتی کافی برخوردار نیستند و آموزش‌های دانشگاهی برای ورود به کارهای عملی کافی نیست. لذا باید آموزش‌های فنی و حرفه‌ای به صورت متمرکز و هدفمند برگزار شود. انجام یک نیازسنجی دقیق در سطح استان‌ها و صنایع مختلف برای شناسایی مهارت‌های مورد نیاز، شرط لازم برای برنامه‌ریزی موفق در آموزش نیروی انسانی است. علاوه بر این، بودجه‌بندی مناسب و تعیین مشوق‌هایی برای جذب نیروهای آموزش دیده در صنایع، نقش کلیدی در اثربخشی آموزش‌ها دارد. همکاری میان تشکل‌های صنعتی، سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای و شهرک‌های صنعتی نیز برای اطلاع‌رسانی و فرهنگ‌سازی در این زمینه ضروری است. برای افزایش اشتغال و رونق تولید، بهبود فضای کسب‌وکار و تسهیل در صدور مجوزهای راه‌اندازی کسب‌وکار باید در اولویت سیاست‌گذاران قرار گیرد. روند آسان‌تر و سریع‌تر صدور مجوزها با هزینه کمتر، انگیزه سرمایه‌گذاران را برای ورود به بخش تولید افزایش می‌دهد. تجربه نشان داده بسیاری از صنایع بزرگ کشور، مانند صنایع غذایی، ابتدا به صورت شرکت‌های کوچک و متوسط آغاز به کار کرده و سپس توسعه یافته‌اند. صنایع کوچک و متوسط سهم قابل توجهی در اشتغال‌زایی دارند و تشکیل این واحدها در شهرک‌های صنعتی به ویژه در مناطق فاقد ظرفیت برای صنایع بزرگ، اشتغال قابل توجهی ایجاد می‌کند و به تعادل اقتصادی منطقه کمک می‌کند.