از خارش پوست تا تورم گلو
همه‌چیز درباره عارضه پوستی آنژیوادم
بیتا مهدوی روزنامه نگار
کهیر یا آنژیوادم یک عارضه پوستی شایع است که به‌صورت ضایعات برجسته، قرمز یا صورتی رنگ و همراه با خارش در سطح پوست ظاهر می‌شود. این ضایعات معمولاً در قسمت‌های مختلف بدن پخش می‌شوند و ممکن است در کمتر از ۲۴ ساعت ناپدید شده و در نواحی دیگر دوباره ظاهر شوند. کهیر یک واکنش ایمنی-آلرژیک شناخته می‌شود و در بیشتر موارد خطرناک نیست، اما می‌تواند باعث ناراحتی و کاهش کیفیت زندگی فرد شود. در این مقاله به بررسی علل، علائم، انواع، تشخیص و درمان کهیر می‌پردازیم.
کهیر در نتیجه فعال‌شدن سلول‌های ایمنی پوست به نام ماست‌سل‌ها (Mast Cells) ایجاد می‌شود. این سلول‌ها در پاسخ به عوامل محرک، موادی مانند هیستامین ترشح می‌کنند. هیستامین باعث گشاد شدن رگ‌های خونی و نشت مایعات به بافت‌های اطراف می‌شود که نتیجه آن تورم، قرمزی و خارش پوست است. عوامل محرک کهیر می‌توانند داخلی یا خارجی باشند و شامل موارد زیر هستند:
1. مواد غذایی: برخی مواد غذایی مانند بادام‌زمینی، تخم‌مرغ، لبنیات، توت‌فرنگی، میگو، ماهی و صدف می‌توانند باعث ایجاد کهیر شوند.
2. داروها: داروهایی مانند پنی‌سیلین، آسپرین، ایبوپروفن، کدئین و ناپروکسن ممکن است محرک کهیر باشند.
3. عفونت‌ها: عفونت‌های ویروسی مانند سرماخوردگی و آنفولانزا یا عفونت‌های باکتریایی می‌توانند باعث کهیر شوند.
4. نیش حشرات: گزش حشرات مانند زنبور یا پشه ممکن است باعث واکنش پوستی شود.
5. عوامل فیزیکی: گرما، سرما، نور خورشید، فشار یا مالش پوست می‌توانند محرک کهیر باشند.
6. عوامل روانی: استرس و تنش‌های عصبی نیز می‌توانند باعث بروز کهیر عصبی شوند.
علائم
علائم کهیر معمولاً به‌صورت ضایعات پوستی قرمز یا صورتی رنگ، برجسته و همراه با خارش ظاهر می‌شوند. این ضایعات ممکن است در هر نقطه از بدن ایجاد شوند و با فشار دادن، مرکز آن‌ها سفید می‌شود. سایر علائم کهیر عبارتند از:
• خارش شدید پوست
• قرمزی و التهاب پوست
• تورم در نواحی خاص مانند لب‌ها، پلک‌ها یا گلو
در برخی موارد، کهیر با وضعیتی به نام آنژیوادم (Angioedema) همراه است. آنژیوادم تورم عمیق‌تر در لایه‌های زیرین پوست است و معمولاً در صورت، پلک‌ها، دست‌ها، پاها و اندام تناسلی دیده می‌شود. این وضعیت ممکن است باعث درد یا احساس ناراحتی شود و در موارد شدید، تورم گلو می‌تواند خطرناک باشد.
انواع
کهیر بر اساس مدت‌زمان و عوامل محرک به انواع مختلفی تقسیم می‌شود:
1. کهیر حاد: این نوع کهیر معمولاً کمتر از شش هفته طول می‌کشد و اغلب در اثر واکنش‌های آلرژیک به غذا، دارو یا نیش حشرات ایجاد می‌شود. شیوع آن در مردان و زنان تقریباً برابر است.
2. کهیر مزمن: کهیر مزمن بیش از شش هفته طول می‌کشد و ممکن است ماه‌ها یا حتی سال‌ها ادامه یابد. علل آن شامل عفونت‌های مزمن، بیماری‌های خودایمنی مانند لوپوس یا تیروئیدیت و گاهی اوقات عوامل ناشناخته است. زنان بیشتر از مردان به کهیر مزمن مبتلا می‌شوند.
3. کهیر القایی: این نوع کهیر در اثر تحریکات فیزیکی مانند فشار، مالش، گرما یا سرما ایجاد می‌شود.
4. کهیر عصبی: استرس و تنش روانی باعث بروز این مدل از کهیر است.
5. کهیر گرمایی: قرار گرفتن در معرض گرما، نور خورشید یا تعریق بعد از ورزش می‌تواند باعث کهیر گرمایی شود.
6. کهیر سرد: تماس پوست با هوای سرد یا آب سرد می‌تواند باعث کهیر سرد شود.
7. کهیر بارداری: برخی زنان در دوران بارداری به‌ویژه در ماه‌های اول یا آخر، دچار کهیر می‌شوند. این حالت ممکن است به دلیل کشش پوست و تولید آنتی‌ژن‌های خاص باشد.
تشخیص
تشخیص کهیر معمولاً بر اساس معاینه فیزیکی و شرح حال بیمار انجام می‌شود. پزشک ممکن است سؤالاتی درباره سابقه آلرژی، مصرف داروها، رژیم غذایی و عوامل محرک احتمالی بپرسد. در موارد کهیر مزمن، آزمایش‌های بیشتری برای شناسایی علت زمینه‌ای انجام می‌شود، از جمله:
• آزمایش خون: برای بررسی عفونت‌ها، بیماری‌های خودایمنی یا اختلالات تیروئید.
• تست‌های آلرژی: برای شناسایی مواد آلرژی‌زا.
• آزمایش ادرار: برای تشخیص عفونت‌های ادراری.
درمان
درمان کهیر به نوع و شدت آن بستگی دارد. در بیشتر موارد، هدف درمان کاهش علائم و کنترل خارش است. روش‌های درمانی شامل:
1. آنتی‌هیستامین‌ها: این داروها با مهار اثر هیستامین، خارش و التهاب را کاهش می‌دهند. در موارد شدید، ممکن است از چند نوع آنتی‌هیستامین با دوزهای بالاتر استفاده شود.
2. کورتیکواستروئیدها: در موارد شدید کهیر، ممکن است از داروهای کورتونی برای کاهش التهاب استفاده شود.
3. اپی‌نفرین: در موارد اورژانسی مانند آنژیوادم شدید یا تورم گلو، تزریق اپی‌نفرین (آدرنالین) ضروری است.
4. اجتناب از محرک‌ها: شناسایی و پرهیز از عوامل محرک مانند غذاهای آلرژی‌زا یا داروهای خاص می‌تواند از عود کهیر جلوگیری کند.
5. درمان‌های موضعی: استفاده از کرم‌ها یا لوسیون‌های ضدخارش می‌تواند به کاهش علائم کمک کند.
پیشگیری
برای پیشگیری از کهیر، رعایت نکات زیر توصیه می‌شود:
• از مصرف مواد غذایی یا داروهای آلرژی‌زا خودداری کنید.
• از قرار گرفتن در معرض عوامل فیزیکی محرک مانند گرما، سرما یا نور خورشید اجتناب کنید.
• استرس خود را مدیریت کنید.
• در صورت ابتلا به کهیر مزمن، به‌طور منظم با پزشک خود در ارتباط باشید.
کهیر یک عارضه پوستی شایع و معمولاً بی‌خطر است که می‌تواند به دلایل مختلفی ایجاد شود. با تشخیص صحیح و درمان به‌موقع، می‌توان علائم آن را کنترل و از عود مجدد جلوگیری کرد. در صورت مشاهده علائم شدید مانند تورم گلو یا تنگی نفس، مراجعه فوری به پزشک ضروری است.